maandag 21 augustus 2017

Striker Lucian uit computerspel “League of Legends” is een portret van Edgar Davids


De feiten
Riot Games Groep ontwikkelt en exploiteert het computerspel “League of Legends” (hierna: LoL). LoL wordt online gespeeld. Spelers besturen ieder een virtueel karakter (champion). Doel van het spel is (in de standaard variant) om als team van spelers de basis van het team van de tegenstanders te veroveren. Spelers kunnen een roulerend, beperkt aantal champions gratis spelen of – tegen betaling – een Champion aanschaffen. Het uiterlijk van een champion kan door speler worden aangepast door middel van door Riot Games Groep verkochte “skins”. Ter gelegenheid van het wereldkampioenschap voetbal in 2014 is door Riot Games Groep een viertal voetbal gerelateerde skins geïntroduceerd. Voor de champion Lucian kunnen spelers de “Striker” (in het Engels ook het woord voor voetbalspits) skin aanschaffen (hierna: Striker Lucian).
In het spel ziet Striker Lucian er als volgt uit:


Daarnaast zijn door Riot Games Groep, ter promotie, illustraties met meer detail gepubliceerd van Striker Lucian:

Kort na de introductie van de skin verschenen berichten op spelersfora en sociale media dat de nieuwe skin sterke gelijkenissen vertoonde met de beeltenis van Edgar Davids . Namens Riot Games Groep is in reactie daarop – onder het pseudoniem @RiotBaconhawk – het volgende bericht op het sociale netwerk Twitter geplaatst:


Bij brief van 22 december 2015 schreef de advocaat van Edgar Davids een brief aan Riot Games, met de sommatie het gebruik van het portret van Edgar Davids in LoL te stoppen.

Vordering
Edgar Davids vordert onder andere een verklaring voor recht dat Riot Games inbreuk maakt op het portretrecht van Edgar Davids door het gebruik van het personage Striker Lucian in LoL en een veroordeling van Riot Games tot betaling van een voorschot op die schade van € 100.000,00.

Beoordeling
Portretrecht
Op grond van artikel 21 Auteurswet (Aw) is openbaarmaking van een niet in opdracht vervaardigd portret ongeoorloofd voor zover een redelijk belang van de geportretteerde zich tegen openbaarmaking verzet. Tussen partijen staat vast dat het karakter “Champion Lucian” zelf geen portret van Edgar Davids is: het geschil gaat uitsluitend om Striker Lucian (dat wil zeggen het karakter zoals aangepast door de “striker” skin).

Is Striker Lucian een portret van Edgar Davids ?
De eerste vraag die de rechtbank moet beantwoorden, is of er sprake is van een portret van Edgar Davids . De rechtbank stelt voorop dat bij de beoordeling van die vraag aan de onderliggende techniek geen doorslaggevende rol kan worden toegekend. Een foto, een schilderij of een digitale weergave, ook als virtueel karakter in een computerspel, kan een portret zijn. Relevant is niet alleen de afbeelding van Striker Lucian zoals die zichtbaar is voor de spelers terwijl het spel gespeeld wordt, maar ook de door Riot Games openbaar gemaakte illustraties met meer detail. Details die tijdens het spelen niet zichtbaar zijn (omdat dat in het spel het karakter minder gedetailleerd weergegeven wordt) of door de snelheid van het spel niet opvallen, spelen daarom een wel rol bij de beantwoording van de vraag of Striker Lucian een portret van Edgar Davids is.
Edgar Davids stelt dat Striker Lucian een portret van hemzelf is. Zijn karakteristieke kenmerken zijn overgenomen: de bril die hij draagt vanwege zijn oogaandoening, zijn kapsel (dreadlocks) en zijn gespierde uiterlijk zijn rechtstreeks overgenomen. Door de combinatie met het voetbaluniform is de objectieve gelijkenis tussen Striker Lucian en Edgar Davids onmiskenbaar.
Riot Games betwist dat Striker Lucian een portret is van Edgar Davids . De gelaatskenmerken zijn verschillend: het gaat duidelijk niet om dezelfde persoon. Riot Games beroept zich erop dat de huidskleur, haardracht, postuur en bril eigen zijn aan haar karakter Lucian. Spelers van het spel zullen Lucian herkennen in Striker Lucian en niet Edgar Davids . Ook verwijst niets in de context van het spel naar Edgar Davids .
De rechtbank overweegt als volgt. Uit de overgelegde stukken blijkt al dat niet in alle skins van Lucian al de genoemde elementen voorkomen. De skin “Hired Gun” heeft bijvoorbeeld wel een bril, maar witte dreadlocks. De standaardskin heeft zwarte dreadlocks, maar geen bril. Het is de combinatie van juist al die elementen: een donkere huidskleur, sportief postuur, agressieve speelstijl, zwarte dreadlocks en een sportbril, gecombineerd met een voetbaluniform die de skin Striker Lucian tot een portret van Edgar Davids maakt. Het publiek zal in met name de gedetailleerde illustraties van Striker Lucian een afbeelding van Edgar Davids herkennen. Dat blijkt alleen al uit de reacties op twitter, waar verschillende personen schrijven dat zij Edgar Davids herkennen in Striker Lucian. Dat wordt bovendien versterkt doordat in het twitterbericht Edgar Davids expliciet wordt genoemd als inspiratie voor Striker Lucian: ook Riot Games heeft kennelijk de bedoeling gehad te suggereren dat Striker Lucian een afbeelding was van Edgar Davids . De introductie van deze skin was bovendien rond en naar aanleiding van het wereldkampioenschap voetbal in 2014.
De argumenten van Riot Games leggen hiertegen te weinig gewicht in de schaal. Het klopt dat LoL geen voetbalspel is en het uniform is inderdaad fictief en geen bestaand uniform van een aan Edgar Davids te relateren voetbalclub. Ook heeft de skin de gelaatstrekken van Lucian en niet die van Edgar Davids en er bestaan subtiele verschillen tussen de dreadlocks van Edgar Davids en Striker Lucian. Maar een afbeelding is – per definitie – niet gelijk aan de persoon die afgebeeld is, omdat het een afbeelding is en niet de persoon zelf. Het gaat erom of de persoon te herkennen is in het portret. Deze omstandigheden nemen daarom niet weg dat bij het publiek het beeld van Edgar Davids wordt opgeroepen bij de afbeeldingen en het gebruik binnen het spel van Striker Lucian. Anders dan door Riot Games is aangevoerd, moet bij de beoordeling of sprake is van een portret wel degelijk ook worden aangesloten bij de context en de bedoeling waarmee het portret wordt gebruikt. Conclusie is dan ook dat sprake is van een portret in de zin van artikel 21 Aw.

Is openbaarmaking van Striker Lucian tegenover Edgar Davids onrechtmatig?
Vervolgens moet de rechtbank beoordelen of Edgar Davids een redelijk belang heeft zich te verzetten tegen publicatie. Die beoordeling ziet ook op de vraag of openbaarmaking jegens de geportretteerde onrechtmatig is en dat vergt een afweging in het kader van het door artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) beschermde recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en van het door artikel 10 EVRM beschermde recht op vrijheid van meningsuiting en informatievrijheid, welke afweging met inachtneming van alle bijzonderheden van het gegeven geval ertoe strekt na te gaan welk van de betrokken belangen het zwaarst weegt. Een redelijk belang als bedoeld in artikel 21 Aw kan zowel zien op persoonlijke (privacy)belangen als op commerciële belangen. De aan artikel 8 EVRM te ontlenen bescherming is evenmin beperkt tot privé-activiteiten, maar ziet ook op professionele of zakelijke activiteiten. De in artikel 21 Aw neergelegde norm betekent dat geportretteerden niet in alle gevallen behoeven toe te laten dat hun in de uitoefening van hun beroep verworven populariteit commercieel wordt geëxploiteerd door openbaarmaking van hun portretten, zonder dat zij daarvoor een vergoeding ontvangen. Het meedelen in de voordelen van deze exploitatie is een redelijk belang in de zin van artikel 21 Aw. Edgar Davids heeft in zijn verzilverbare populariteit als voormalig professioneel voetballer zodoende een redelijk belang om op te komen tegen het zonder vergoeding openbaar maken van zijn portret. Riot Games profiteert van het portret van Edgar Davids door de skin Striker Lucian tegen betaling aan spelers van LoL ter beschikking te stellen. Daarmee is ook sprake van commerciële exploitatie. Riot Games betwist dat er een vergoedingspraktijk bestaat voor het opnemen van portretten van voetballers in fantasy spellen zoals LoL. Dat is niet relevant: Riot Games heeft er bewust voor gekozen om verwijzingen naar de voetbalsport op te nemen in haar fantasy spel. Als zij daarvoor het portret van Edgar Davids wenst te gebruiken, ligt voor de hand dat daarvoor een vergoeding wordt betaald.
In dit geval weegt dit redelijk belang van Edgar Davids zwaarder dan het beroep van Riot Games op artikel 10 EVRM. De onder artikel 10 EVRM te beschermen uitingen waarop Riot Games zich beroept, zien grotendeels op het personage “Champion Lucian”. Welke specifieke belangen onder artikel 10 EVRM bescherming verdienen bij de commerciële exploitatie van de specifieke skin “Striker Lucian”, is door Riot Games niet gemotiveerd onderbouwd. Het gebruik van het portret van Edgar Davids verschaft weinig informatie over Edgar Davids of een ander onderwerp aan het geïnteresseerde publiek, maar is een optionele verfraaiing van het spel, die door spelers ervan aangeschaft kan worden. De conclusie lijkt dan ook gerechtvaardigd dat het belang van Riot Games voornamelijk een commercieel belang is. Riot Games heeft Edgar Davids geen financiële vergoeding aangeboden en heeft in deze procedure ook betoogd daartoe geen aanleiding te zien. In de afweging van enerzijds het belang van Edgar Davids om zich te kunnen verzetten tegen de commerciële exploitatie van zijn portret zonder dat hem een vergoeding is aangeboden en anderzijds het belang van Riot Games bij het binnen LoL aanbieden (tegen betaling) van een extra uiterlijk voor een bestaande “champion”, dient daarom het belang van Edgar Davids zwaarder te wegen.

Tussenconclusie
Striker Lucian is een portret van Edgar Davids en Riot Games handelt onrechtmatig door Striker Lucian openbaar te maken in Nederland. De door Edgar Davids gevorderde verklaring voor recht is in zoverre toewijsbaar en het gebod om deze inbreuk in Nederland te staken is ook toewijsbaar. Riot Games is ook – in beginsel – een schadevergoeding verschuldigd. Daarbij geldt wel (op grond van het voorgaande) dat, naar het oordeel van de rechtbank, bij het begroten van de hoogte van die schade aansluiting moet worden gezocht bij omzet en winst van Riot Games Groep in Nederland. Gelet op artikel 612 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) is de rechtbank van oordeel dat de gevorderde schade – zo veel mogelijk – in deze procedure moet worden begroot. De rechtbank beveelt Riot Games daarom op grond van artikel 22 Rv om stukken in het geding te brengen – zoveel mogelijk voorzien van onderbouwende stukken en accountantsverklaringen – over de omzet en winst die door Riot Games groep gerealiseerd is in Nederland met de exploitatie van Striker Lucian binnen LoL. Partijen zullen zich daarover en over de wijze van schadebegroting mogen uitlaten.

De beslissing
De rechtbank beveelt Riot Games om stukken in het geding te brengen – zoveel mogelijk voorzien van onderbouwende stukken en accountantsverklaringen – over de omzet en winst die door Riot Games groep gerealiseerd is in Nederland met de exploitatie van Striker Lucian binnen LoL.